Kilka uwag na temat obowiązku ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń (art. 147 Ordynacji podatkowej)

Abstrakt

Poważnym problemem organów podatkowych są przypadki podejmowania przez strony postępowań podatkowych działań w celu uchylenia się od doręczeń, co może wydłużać postępowania, a nawet uniemożliwić ich merytoryczne zakończenie. Jednym ze środków mających zapobiec takim sytuacjom jest przewidziany w art. 147 Ordynacji podatkowej obowiązek ustanowienia i zgłoszenia organowi pełnomocnika do spraw doręczeń pod rygorem przyjęcia fikcji prawnej doręczenia. Instytucja prawna doręczenia ma także podstawowe znaczenie dla realizacji obowiązku zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu. Z tego punktu widzenia istotne jest m.in. prawidłowe stosowanie instytucji pełnomocnictwa do spraw doręczeń. Wiele istotnych zagadnień związanych z instytucją pełnomocnictwa w postępowaniu podatkowym (w tym pełnomocnictwa do spraw doręczeń) budzi wątpliwości organów podatkowych i pełnomocników. Zauważył to NSA w ww. wyroku o sygn. akt II FSK 932/11: „Kwestia pełnomocnictw przewija się na gruncie rozpoznawanych w sądach administracyjnych spraw stale, choć po wielu latach obowiązywania zasad funkcjonowania tej instytucji prawnej zdziwienie musi budzić fakt wielu błędów popełnianych zarówno przez pełnomocników, jak i organy podatkowe w tym zakresie”. Niestety odnośnie do wielu tych zagadnień nie ukształtowała się także w orzecznictwie sądów jednolita wykładnia. Regulacja art. 147 § 1, 3 i 4 o.p. ma na celu usprawnienie postępowania, w tym poprzez zwolnienie organu podatkowego od podejmowania dodatkowych działań, gdy strona uchyla się – w związku z dłuższym wyjazdem za granicę – od doręczeń i w konsekwencji od opodatkowania. Nakłada ona na stronę obowiązki ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń w przypadku „wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy” oraz zgłoszenia jego ustanowienia właściwemu organowi pod rygorem przyjęcia fikcji prawnej doręczenia. Zapobieżeniu przewlekania postępowania z powodu opóźnień w doręczeniach ma służyć również regulacja art. 147 § 2, 3 i 4 o.p., zgodnie z którą obowiązek ustanowienia i zgłoszenia pełnomocnika do spraw doręczeń spoczywa także na osobach fizycznych będących nierezydentami.